Протоереј Николај Лудовикос
Отецот Николај Лудовикос спаѓа во редот на оригиналните грчки богослови од средната генерација. Роден е во Волос во 1959 година. Завршил Факултет за психологија и педагогија на Универзитетот во Атина, а потоа и Теолошки факултет на Универзитетот во Солун, и Факултет за Философија и Римокатоличка теологија на Универзитетот во Сорбона, додока, пак, студиите за философија и протестантска теологија ги завршил на Универзитетот Кембриџ. Докторирал на Теологија на Универзитетот во Солун, кај митрополитот пергамски Јован Зизиулас. Професор е по догматика и философија на Теолошката академија во Солун, како и на Институтот за православни студии на Универзитетот во Кембриџ.
***
Ако не постои љубов кон Бог, не може да има никаква теологија; може да има легалност, може да има правосудство, може да има… но не може да има теологија. Човекот треба да Го љуби Бога за да може правилно да богослови, бидејќи ако тој не го сака Бог, неговата теологија ќе биде непријателска кон човекот и кон Бога – независно дали тој човек го осознал тоа и независно дали седнал на „висок богословски трон“.
„Рече Господ на Своите ученици: нова заповед Ви давам, да се сакате еден со друг“ (Евангелие според Јован). Единствената заповед што ви ја дава, е да се сакате еден со друг. Се разбира, сите знаеме колку е тешко да се исполни оваа заповед, во крајна линија ова е точката, каде што целата суштина на христијанството се фокусира – целата борба, сите аскетски трудови.
Целта на аскезата во Православната Црква не е придобивањето на харизми; не е во придобивањето на добродетели – не, не дури и добродетели – но придобивање на љубов. Ја започнувам таа битка, бидејќи знам, дека немам љубов. И среќен е тој, којшто почувствувал, дека не може да сака. Среќен е тој, што може да почувствува, дека неговата вистинска болест е во фактот, дека не може да сака – да сака искрено, на начин, на којшто се сака вистински. Кога ќе сретнеме еден брачен пар, којшто тврди, дека се сакаат и се заедно повеќе години, а истовремено се целосно отуѓени еден од друг, тогаш каква љубов е тоа? Љубовта е тоа, што авва Исак го опишува како „Сакам да сакам“… Сакам да сакам, обожавам да сакам… но, за несреќа, тоа не е лесно на дело!
Сега, тоа нешто, љубовта: како човекот се учи да љуби? Која е целта на таа лекција? Голема лекција е прво да сакаме, а потоа, кога ќе се научам да сакам, харизмите ќе дојдат; инаку харизмите се катастрофални. Без значење каква харизма ќе добијам, ако барем малку не сум се научил да се движам во правецот на љубовта (дури преку паѓање и станување), таа харизма – каква и да било ќе ме разруши. И неа исто така ќе ја користам за разрушување на другите, поради невнимание.
Така, добивката од аскезата е придобивање на љубов; православниот аскетизам е социјален аскетизам. Аскетите и монасите не одат во планините бидејќи ги мразат ближните. Ако некој прави така, тогаш тој ќе биде монах во заблуда. Аскетот оди да учи – да се оддели од бурното секојдневие, да се затвори во својата внатрешна ќелија, да остане барем малку безгрижен, да одмори малку од световните грижи и да ги набљудува своите сопствени слабости, да побара соодветни лекарства.
Тоа е целта на монаштвото. Тоа не е изјава на автоматска светост; тоа сепак покажува човек што разбира, што треба да прави. Бидејќи додека ние, коишто живееме во светот, не станеме на истиот начин безгрижни, додека не станеме помалку ангажирани, додека не ги оставиме грижите и не престанеме да работиме толку, додека не се насочиме врз нашите духовни проблеми и врз самите нас, ние нема да бидеме во состојба да ги разбереме работите за себе.
И така, кога монахот ќе разбере како стојат работите, тој веднаш преминува на следниот чекор. Тој чекор е есхатолошки. Јас можам да ги величам монасите, бидејќи јас не сум монах. Ако бев монах, ќе кажевте, дека самиот се величам. Но јас не сум монах, и можам да ги кажам тие работи.
Како и да е, тоа е начинот, на којшто човекот се движи и таму е местото, каде што ја осознава својата огромна празнотија; со други зборови, човекот разбира, дека Бог – заради некоја причина, којашто не ја знаеме и не можеме да си ја претставиме – е Љубовта… и всушност тоа е неизречива љубов – ужасно смирена… љубов, што е неверојатно благородна. На тој начин ја разбирам сопствената болест. И разбирајќи ја сопствената слабост, започнувам да се подвизувам за да се движам таму, каде што Господ ме вика.
Ете затоа монахот ја остава целата своја сопственост… тука не станува збор за тоа; станува збор за законот на потребите, нели? Со други зборови, од што имаме потреба? Тоа е, што треба да бараме. Да придобиеме нешта, коишто ги немаме, нели? И така – зошто монахот го прави тоа (да се лиши од сопственоста)? Го прави тоа за да го фокусира својот ум постојано врз прашањето: да го следи Оној, Којшто ја покажува внатрешната светлина и Кој ти предлага Царство – патот, којшто води кон Царството.
Превод од бугарски јазик: Звонко Алексов
Православна светлина бр. 26