ЕВХАРИСТИСКА ЗАЕДНИЦА – ПОБЕДА НАД СМРТТА И САТАНАТА

Протоереј Јован Романидис

Црква и Евхаристија

Човекот се спасува преку човечката природа Христова со учество во Божествениот живот, љубовта кон ближните, но (треба да се знае): „Таму каде што има поделба и гнев, таму Бог не живее“ (Игн. Филаделф. 8,1). „Затоа што кој не го љуби братот свој, тој останува во смртта (1. Јован. 3,14)… А ова е неговата заповед : да веруваме во името на Неговиот Син Исус Христос, и да се сакаме едни со други како што ни заповеда. И оној кој ги пази Неговите заповеди, во Него пребива, и Он во него. И по тоа знаеме дека Он пребива во нас, по Духот Кој нам ни Го даде“ (1. Јован 3,23-24). Па затоа, „поделби избегнувајте како почеток на (сите) зла“ (Игн. Смир. 7,2). „’Не лажете се браќа мои, зашто кој следи расколник’, нема да го наследи Царството Божјо“ (Игн. Филаделф. 3,3).

Учествувањето во љубовта Божја преку заедничарење на едни со други која е и заедничарење со Божествениот живот, може да биде ослабнато, па дури и разорено доколку човекот не е внимателен во поглед на лукавите предлози на сатаната: „Затоа бегајте од злодејствата (= магии и сл.) и замките на кнезот од овој век, да не би, прифаќајќи ги неговите сфаќања, ослабнете во љубовта“ (Игн. Филаделф. 6,2). „Затоа немојте да се помазувате со смрдеата на учењето на кнезот од овој свет, да не ве зароби и (одведе) од животот кој е пред вас“ (Игн. Ефес. 17,1). „Затоа што многу волци кои (наизглед) се достојни за доверба, со зли задоволства ги заробуваат оние кои трчаат кон Бога, но такви во вашето единство нема да имаат место“ (Игн. Филаделф. 2,2). Токму поради единството на (верните) едни со други во љубовта Христова, сатаната не може да победи, бидејќи љубовта е Крв Христова и вечен живот преку кој ѓаволот е уништен. „Стремете се, пак, почесто да се собирате на Евхаристија Божја (= Литургија) и на слава. Затоа што колку почесто се собирате на исто место (= на собир), силите сатански се уништуваат, а преку еднодушноста на вашата вера, се разорува неговата погубност“ (Игн. Ефес. 13,1). „Нека не се прелажува никој: кој не е внатре во жртвеникот (= Литургија) се лишува од Лебот Божји…Кој не доаѓа на заеднички собир, тој веќе се возгордеал и себе се осудил“ (Игн. Ефес. 5, 2-3). „Кој се наоѓа внатре во жртвеникот (= Литургија), тој е чист, а кој е надвор од жртвеникот (= Литургија) не е чист“ (Игн. Трал. 7,2).

Видливата Црква (а за св. Игнатиј Богоносец и видливата и невидливата Црква создаваат една единствена реалност), ја сочинуваат оние верници кои се крстени и кои со единството на љубовта едни кон други во животворната човечка природа Христова, водат постојана борба со сатаната и последиците од неговата моќ, вкоренетоста во смртта, и кои ова единство и љубов ја пројавуваат во соборната Евхаристија, во која, пак, е вкоренет самиот нивен живот и спасение.

Со други зборови, Црквата има два аспекта: еден „позитивен“ – аспект на љубовта, единството и заедницата на едни со други во бесмртноста и Светиите во Христа, и другиот „негативен“ – аспект на борбата против сатаната и неговата сила, кои веќе се поразени во Телото Христово од страна на оние кои живеат во Христа над смртта, чекајќи општо (или второ)[1] воскресение – конечна и целосна победа на Бога над сатаната. Христологијата е тој позитивен аспект на Црквата, која стои во спротиставеност со библиската демонологија, која е клучен негативен чинител, која во извесна смисла ја одредува и христологијата и еклисиологијата, затоа што ни христологијата ни еклисиологијата не можат да се сфатат без да се одговори на поимите на сатанските дејства и методи: „Поради тоа се јави Синот Божји, да ги разори делата на ѓаволот“ (1. Јован 3,8)

Од овој двоеден (позитивно – негативен) аспект на Црквата, сосема е јасно дека Крштението не е некаква магиска гаранција против можноста дека човекот повторно (по Крштението) не може да постане роб сатански, така што, на тој начин да биде исклучен од Телото Христово (1. Кор.5,1-13;  2. Сол. 3,6-14, 23; Тим. 3,5; Рим. 11,21). Несебична љубов, тој предуслов без кој нема спасение (1. Кор.13,1) не е нешто што се здобива наполно со одлука на разумот, ниту сентиментална приемчивост за идеја за добрините во општа смисла, ниту психолошко убедување на човекот дека тој сам постанал објект на дејствување на неодоливата благодат Божја и така, во извесна смисла, постанал предодреден (за таква љубов). Напротив, вистинска некористољубива и несебична љубов се уобличува во верните со силата на Смртта и Воскресението Христово, преку вложување на голем напор за одрекување од самиот себе со духовни подвизи и безусловна борба против сатаната.

Од оваа страна на смртта, Телото Христово е Пасхална Црква (Излез, Премин) која непрестајно го преминува Црвеното Море, наспроти фараонот (ѓаволот), учествувајќи во Смртта и Воскресението Господово „на исто место“, на собирот (= Литургијата). На секоја Евхаристија, избраниот народ, Новиот Израил, се собира победнички на заеднички собир на бреговите на Црвеното Море, наспроти фараонот (ѓаволот), и Го прославува Бога поради спасението кое му е веќе дадено, и истовремено чека победа. На тешкиот и опасен пат кон Ветената Земја, од недела во недела, и од ден во ден, човекот може повторно да падне во рацете сатански и да биде одделен од Телото Христово. На секое собирање, „на исто место“, на соборот (= Литургија), извршувањето на секоја Евхаристија, Телото Христово, Црквата, со овие страни на смртта, се наоѓа во процес на вообличување: Логосот Кој постана Тело се вообличува во верните преку Светиот Дух (1. Јован 3,23-24) и, на тој начин, Црквата, иако е веќе Тело Христово, непрестајно постанува она што е (= Тело Христово).[2]

 

Црква или евхаристиска Заедница

 

Бидејќи за свети Игнатиј Богоносец, Евхаристијата претставува средба на која се твори и  пројавува соборна љубов и бесмртност, а во исто време е и оружје преку кое се поразува ѓаволот, сосема е јасно дека соборната Литургија е суштинска точка на дејствената вера, така што учеството во Литургијата е единствен сигурен знак на непрестајното спасоносно заедничарење со Бога и ближните. Ова заедничарење во несебичната љубов во Христа на едните со другите и со светиите, е цел сам по себе, а не средство за постигнување на било која друга цел. Постоењето на било каков друг утилитарен или евдемонистички мотив, освен безусловната и несебичната љубов кон Бога и ближните во Христа, едноставно значи ропство на сатаната: „…Немојте да сакате ништо освен Бога“ (Игн. Ефес. 9,2).

Бидејќи евхаристискиот живот на несебична љубов се сфаќа како цел сам по себе и единствен предуслов за непрестајно членство во Црквата, тогаш од тука следи дека заемните односи на евхаристиската заедница не можат да бидат односи на надреденост и подреденост. Ниту, пак, една заедница може да се смета како дел од друга заедница, затоа што Христовата полнота е присутна во секоја Евхаристија која е најголема и единствена заедница на исполнување на животот со љубов и единство. „Каде е Исус Христос, таму е и Соборната Црква“ (Игн. Смирн. 8,2).[3]

Ѓаволот не ја уништува апстрактната идеја за единството и љубовта. Ѓаволот може да биде победен единствено со помесното (локално, евхаристиско) единство на верата и љубовта на луѓето кои заедно го живеат својот живот во Христа. Апстрактната „федерација“ на евхаристиската заедница, каде секое тело (заедница) е член на некое пошироко тело (заедница) ì дава на Евхаристијата второстепена важност и овозможува појава на еретички идеи за тоа дека постои некоја припадност на Телото Христово, која би била повозвишена и подлабока од соборниот живот на помесната (локална, евхаристиска) љубов кон реалните луѓе, а на тој начин се разорува сецелата смисла за Воплотувањето Божјо и уништување на сатаната на одредено место и во одредено време во историјата. Секоја единка постанува и духовно и телесно, припадник (член) на Телото Христово, во одредено време и на одредено место, во присуство на оние кон кои се придружува.[4] Оние кои учествуваат во единиот Леб се едно Тело (1. Кор. 10,17). Ова учествување во единиот Леб не може да се врши на општо (универзално), туку само на помесно (локално) ниво. Постојат многу литургиски собири (заедници) кои кршат (секоја по) еден леб, заедно сочинувајќи многу лебови. Но, и покрај тоа, тие заедници не се многу тела во Христа, туку едно (Тело). Поради тоа, секоја заедница, имајќи ја полнотата на евхаристискиот живот, стои во врска со другите заедници и тоа не на основа на заедничкото учество во нешто „поголемо“ од помесниот живот во Евхаристијата, туку во истоветното битисување во Христа. Затоа што, „каде е Исус Христос, таму е и Соборната Црква“ (Игн. Смирн. 8,2)[5]